Δ, δ

Το τέταρτο γράμμα του ελληνικού και του λατινικού αλφαβήτου (στο οποίο όμως το σχήμα έγινε πιο στρογγυλό: D, d).Είναι ένα από τα λίγα γράμματα που κράτησαν τη θέση τους στο αλφάβητο από τότε που αυτό πρωτοεμφανίστηκε. Στη μορφή του και στην ονομασία του προέρχεται άμεσα από το βορειοσημιτικό (daleth) .Στα αραβικά είναι το γράμμα dal.Στη σημιτική μορφή του ήταν ακανόνιστο τρίγωνο, που έγινε κανονικό στην ελληνική γραφή του και έτσι χρησιμοποιήθηκε πλέον παγκοσμίως ως γεωγραφικός όρος για το δέλτα ενός ποταμού. Το μικρό γράμμα δ και το λατινικό d φαίνεται πως προέρχονται από απλοποίηση των γραφέων για γρήγορο γράψιμο. Στα αρχαία ελληνικά το δ προφερόταν όπως το d στα λατινικά και στις νεότερες ευρωπαϊκές γλώσσες, δηλαδή ως ηχηρός κλειστός φθόγγος που αρθρώνεται όταν ακουμπήσει το άκρο της γλώσσας στην άκρη των κοπτήρων της πάνω σιαγόνας, ενώ ταυτόχρονα πάλλουν οι φωνητικές χορδές. Όταν η άκρη της γλώσσας καμφθεί προς τα πίσω και δεν ακουμπήσει στους κοπτήρες αρθρώνοντας τον φθόγγο αυτό, έχουμε την αγγλική παραλλαγή του. Στα νέα ελληνικά το δ είναι ένα d που η προφορά του απαλύνθηκε δίνοντας έναν συνεχή ηχηρό φθόγγο, που όμοιό του λίγες γλώσσες έχουν (π.χ. τα αγγλικά, τα αραβικά, τα δανέζικα και, σε μεσοφωνηεντική θέση του d,τα ισπανικά και τα ιταλικά)· προφέρεται όμως και ως d όταν πριν από αυτό βρίσκεται ν (άνδρας - άνdρας, δένδρο - δένdρο κλπ.). (Μουσ.) Για τους Γερμανούς και τους Άγγλους το d αντιστοιχεί στον φθόγγο ρε.Η Συμφωνία K.385 του Μότσαρτ, η λεγόμενη Χάφνερ,η Συμφωνία αρ. 2 του Μπετόβεν, το Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα του Μπραμς, είναι γραμμένα σε D (ρε)δίεση. Δ δ Αρχικό γράμμα Δ από χειρόγραφο κώδικα του Αγίου Όρους.